Το τρομερό έγκλημα με την πτήση ΜΗ17 μπορεί να μετατρέψει μια μεγάλη περιφερειακή σύγκρουση σε πρώτης κατηγορίας παγκόσμιο σοκ. Και δεν είναι όλοι προετοιμασμένοι. Την ευρωζώνη χωρίζει από τον αποπληθωρισμό μόλις ένα σοκ. Μήπως αποδειχθεί ότι είναι αυτό;Οταν χτυπά η τραγωδία, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι πώς συνέβη και γιατί συνέβη. Οι οικονομικές συνέπειες έρχονται σε δεύτερη μοίρα.Η κατάρριψη του MH17 της Malaysia Airlines είναι μια καταστροφή που ανήκει σε διαφορετική κατηγορία. Το τρομερό αυτό έγκλημα μπορεί να μετατρέψει μια μεγάλη περιφερειακή σύγκρουση σε πρώτης κατηγορίας παγκόσμιο σοκ. Οι πολιτικοί αξιωματούχοι θα πρέπει να προετοιμαστούν για κάτι τέτοιο.Οι δυτικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, αν και χλευάστηκαν, έχουν ήδη πολύ μεγαλύτερη επίπτωση απ’ όσο δείχνουν τα νούμερα που ακούγονται. Οι ξένοι επενδυτές είδαν ξαφνικά κίνδυνο, εκεί που μέχρι πρότινος δεν έβλεπαν τίποτα. Παρακρατήθηκαν ρυθμιστικές άδειες παραχώρησης –όπως στην πρόσφατη περίπτωση της αίτησης της Gazprom να αξιοποιήσει παραγωγική δυνατότητα ενός γερμανικού αγωγού. Η αβεβαιότητα πλήττει τις αποτιμήσεις στις αγορές. Οι έμμεσες επιπτώσεις υπερκερνούν τις άμεσες.
Η προσάρτιση της Κριμαίας από τον Πρόεδρο Vladimir Putin και η παγκόσμια αντίδραση σε αυτήν, έχουν φέρει την Ρωσία στα πρόθυρα της ύφεσης. Και δεν γνωρίζουμε στα σίγουρα σε τι βαθμό συνέβαλαν στην υποτονική ανάκαμψη της ευρωζώνης. Ιδιαίτερα η γερμανική οικονομία αποδυναμώθηκε αμέσως μετά την κλιμάκωση της έντασης. Πιθανότατα δεν πρόκειται για σύμπτωση.
Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, η αμερικανική κυβέρνηση επέβαλε το πιο σοβαρό πακέτο κυρώσεων εναντίον της Μόσχας μέχρι σήμερα. Δύο ρωσικές τράπεζες, η επιχείρηση φυσικού αερίου Rosneft, μια άλλη πετρελαϊκή εταιρία και αρκετές επιχειρήσεις συμβάσεων αμυντικού εξοπλισμού, αποκόπηκαν όλες από σημαντικούς τομείς των αγορών κεφαλαίου των ΗΠΑ.
Σε ένα παγκόσμιο σύστημα που βασίζεται στο δολάριο, οι χρηματοοικονομικές κυρώσεις έχουν μεγάλες δυνατότητες. Ο αμερικανικός νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα σε τρίτες χώρες. Αλλά οποιαδήποτε χώρα ή εταιρία χρηματοδοτείται σε δολάρια, συχνά υπόκειται εμμέσως στους αμερικανικούς νόμους, γιατί τμήμα της αλυσίδας της μεταβίβασης περνάει μέσα από την χρηματοπιστωτική υποδομή των ΗΠΑ. Με αυτό τον τρόπο τα αμερικανικά δικαστήρια άσκησαν επιρροή στην Αργεντινή στην νομική διαμάχη για την κρατική στάση πληρωμών της χώρας. Το μονοπώλιο του δολαρίου επιβάλλει αυτόματα τις χρηματοοικονομικές κυρώσεις.
Η ΕΕ δεν έχει φτάσει ακόμη σε αυτό το σημείο. Την ημέρα που οι ΗΠΑ επέβαλαν τις τελευταίες κυρώσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να διακόψει τον δανεισμό της Ρωσίας από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων EIB, μια κίνηση συμβολική κυρίως. Προσπάθησε επίσης να πείσει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης EBRD να σταματήσει να δανείζει στην Μόσχα, που θα ήταν πιο σημαντικό. Για τα δικά της δεδομένα, η ΕΕ έχει ήδη κάνει αρκετά. Και πριν ακόμη την Πέμπτη, ήταν έτοιμη να κάνει περισσότερα.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν διαφορετικά συμφέροντα. Η Γερμανία και η Ιταλία, για παράδειγμα, έχουν δυνατές σχέσεις και εμπορικούς δεσμούς με την Ρωσία. Κανείς δεν θέλει να συμβάλλει σε περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης, αλλά πιστεύω ότι το αίσθημα αλληλεγγύης προς την Ολλανδία θα είναι πολύ ισχυρό. Εκτός από τον μεγάλο αριθμό θυμάτων Ολλανδών, Μαλαισιανών, Αυστραλών και Ινδονήσιων, υπήρχαν επίσης θύματα από Βρετανία, Γερμανία και Βέλγιο. Κι αυτό ίσως ενώσει παραπάνω την ευρωπαϊκή θέση.
Αν επιβεβαιωθεί ότι το MH17 καταρρίφθηκε -έστω και κατά λάθος- από φιλορώσους αποσχιστές, η ΕΕ θα πρέπει να σκληρύνει την στάση της. Θα πρέπει να προχωρήσει σε καθολικές χρηματοοικονομικές κυρώσεις. Το ευρώ και η στερλίνα είναι σημαντικά νομίσματα διεθνούς χρηματοδότησης για τις ρωσικές εταιρίες. Το City του Λονδίνου είναι η χρηματοπιστωτική αγορά μέσω της οποίας οι πλούσιοι Ρώσοι ξεπλένουν χρήμα. Αυτό πρέπει να σταματήσει άμεσα.
Εκτός από το οικονομικό εμπάργκο, η ΕΕ θα πρέπει επίσης να μελετήσει απαγόρευση ενεργειακών εισαγωγών –που είναι σαφέστατα ο πιο ευαίσθητος βιομηχανικός τομέας. Η ΕΕ θα πρέπει να εφαρμόσει μια στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας ως έκτακτο μέτρο για να ανεξαρτητοποιηθεί από την ρωσική παροχή.
Αν ο κ. Putin εξόπλισε κρυφά Ουκρανούς αντάρτες που εντέλει δολοφόνησαν Ευρωπαίους πολίτες, θα είναι δύσκολη η επιστροφή στο business as usual για πολύ μεγάλο διάστημα. Υπάρχουν βεβαίως και εναλλακτικές εξηγήσεις για το τι μπορεί να συνέβη την Πέμπτη. Καμία δεν είναι καθησυχαστική. Σε όποια θεωρία συνωμοσίας κι αν πιστεύει κάποιος, είναι δύσκολο να εμφανιστεί μια θεωρία που είναι συγχρόνως εφικτή και πολιτικοοικονομικά ανεκτή.
Είναι δύσκολο να γίνει πρόβλεψη για τις ακριβείς παγκόσμιες επιπτώσεις όλων αυτών. Ομως από όσα έχουμε δει μέχρι τώρα, δεν μπορούμε να αποκλείουμε το γεγονός ότι βιώνουμε ένα πρώτης κατηγορίας παγκόσμιο οικονομικό σοκ. Η μακροοικονομική επίδραση θα συνεχίσει να ξεπερνά θεωρητικά ποσά κατά πολύ –γιατί υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις από την λειτουργία των δικτύων: η επίδραση στην εμπιστοσύνη και τις αποτιμήσεις καθώς και απλά η γενική αβεβαιότητα.
Η ευρωζώνη είναι λογικό να πληγεί άμεσα. Οι σχολιαστές τονίζουν ότι την ευρωζώνη χωρίζει από τον αποπληθωρισμό μόλις ένα σοκ. Αυτό μπορεί να είναι το σοκ. Και αν πρόκειται να καθυστερήσει την ανάκαμψη κατά ένα ακόμη χρόνο –που δεν είναι το χειρότερο σενάριο- οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό μπορεί να συνεχίσουν να μειώνονται.
Η Ευρώπη έμαθε τα μαθήματα του 1914. Δεν υπνοβατεί σε έναν νέο μεγάλο ηπειρωτικό πόλεμο. Αλλά η Ευρώπη δεν έχει μάθει τα μαθήματα του 1998, όταν η ασιατική κρίση μετέτρεψε την ύφεση της Ιαπωνίας σε μόνιμο αποπληθωρισμό.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν έπρεπε ποτέ να φέρουν τους εαυτούς τους σε μια θέση στην οποία δεν θα μπορούν να αντιδράσουν πολιτικά για οικονομικούς λόγους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου