Δημήτρης Σμπόνιας:«Ο χαμένος τα παίρνει όλα...»

{Του Παναγιώτη Μαλτέζου}

O Δημήτρης Σμπόνιας είναι εκπαιδευτικός με 12 χρόνια εμπειρίας σε φροντιστήρια, επιχειρηματίας και άνθρωπος με άποψη.Παρακάτω απαντά κάποιες ερωτήσεις για το πώς βλέπει τον ρόλο του εκπαιδευτικού, την εκπαίδευση γενικότερα, αλλά και τον χώρο των επιχειρήσεων της παιδείας τη σήμερον ημέρα. 

Πώς σας φαίνεται η αντιμετώπιση που έχετε από τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις, ώς κάποιος που εργάζεται στην ιδιωτική εκπαίδευση;

Στενάχωρο θα έλεγα το ερώτημα. Από την εποχή που ακόμα ήμουν μαθητής ο κλάδος μου, αυτός της ιδιωτικής εκπαίδευσης και πιο συγκεκριμένα των φροντιστηρίων, αντιμετωπίζονταν είτε με καχυποψία, είτε με υποτιμητικό τρόπο. Αρκεί να σου αναφέρω τον προσδιορισμό «παραπαιδεία», με τον οποίον αναφέρεται συχνά ο πολιτικός κόσμος στα φροντιστήρια, για να καταλάβεις την αντίληψη που τρέφει γενικά η πολιτεία απέναντι μας. Δεν θέλω φυσικά να βάλω όλους τους πολιτικούς στο ίδιο «σακί», αλλά μια ματιά σε όλες τις δηλώσεις των εκάστοτε υπουργών παιδείας, που μιλούν για «μείωση της παραπαιδείας», αντικατοπτρίζει την στάση τους απέναντί μας, ως μία προσπάθεια «πάταξης» μιας παρασιτικής συντεχνίας. Αντιλαμβάνεσαι λοιπόν και εσύ ότι, όταν η βάση σκέψης τους είναι η προαναφερθείσα, τότε μόνο συνεργάσιμη δεν θα είναι η πολιτεία σε ζητήματα εν γένει παιδείας, όπως αυτό, για παράδειγμα, του εθνικού διαλόγου για το εκπαιδευτικό σύστημα.

Πώς σας φαίνεται γενικότερα το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας; Αν μπορούσατε, τι θα αλλάζατε;

Το αιώνιο ερώτημα. Θα μπορούσαμε να συζητάμε ώρες γι αυτό. Εδώ, θέλω να ξεκαθαρίσω λίγο τη βάση της σκέψης μου. Μου προκαλεί μεγάλη θλίψη το ήδη υπάρχον σύστημα. Είναι πραγματικά τραγικό να βλέπεις παιδιά από την πιο μικρή ηλικία να προσπαθούν να πάρουν εφόδια προκειμένου να εισαχθούν στο πανεπιστήμιο. Παιδιά τα οποία θυσιάζουν τα τρυφερά χρόνια της ανεμελιάς, της συνειδητοποίησης του χαρακτήρα τους, του ερωτισμού, με σκοπό και μόνο μία σχόλη, έστω και αν είναι η πρώτη προτίμησή τους. Θεωρώ ότι στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος πρέπει να είναι ο άνθρωπος. Είναι ανάγκη τα παιδιά από το δημοτικό να εντρυφήσουν στις βασικές αξίες του ανθρωπισμού, όπως αγάπη για τον συνάνθρωπο, αλληλεγγύη στα προβλήματα, αποδοχή της διαφορετικότητας. Η ενασχόληση με τις τέχνες θα συνδράμει τα μέγιστα σε αυτήν την προσπάθεια. Φαντάσου μικρά παιδιά που στο δημοτικό θα μαθαίνουν βασικές γνώσεις π. χ γλώσσα, ιστορία, μαθηματικά, φιλτραρισμένες μέσα από ομαδικές ασκήσεις, μουσικές παραστάσεις, χορευτικά σύνολα, θεατρικά δρώμενα. Φαντάσου όλους αυτούς τους μικρούς, να αλλάζουν συνεχώς ομάδες έτσι ώστε να γνωρίζονται συνεχώς με άλλα παιδιά, να συνηθίσουν το διαφορετικό. Φαντάσου λοιπόν όλα αυτά τα παιδιά, που στη συνέχεια θα γίνουν έφηβοι, έχοντας ήδη αποκτήσει τόσες γνωριμίες και συναναστροφές, πόσο σημαντικό θα θεωρούν τον σεβασμό όχι μόνο στο μικρό τους «παρεάκι», άλλα σε όλους του συνανθρώπους τους. Φαντάσου τους, τέλος, στην ενήλικη ζωή τους να συζητούν και να παίρνουν αποφάσεις για την κοινωνία με γνώμονα όχι το «εγώ» τους, αλλά το «εμείς». Όλη αυτή η εκπαιδευτική προσπάθεια με κεντρικό άξονα την αισθητική τους καλλιέργεια και με επίκεντρο τον άνθρωπο, θα τους οδηγήσει να λειτουργούν συλλογικά, γιατί μόνο έτσι θα έχουν μάθει. 

Ποιο θεωρείτε το πιο δύσκολο κομμάτι του να είναι κάποιος εκπαιδευτικός; Ποιο είναι το πιο επιβραβευτικό;

Είμαστε πρώτα παιδαγωγοί και μετά εκπαιδευτικοί. Το πιο δύσκολο κομμάτι που αντιμετωπίζω στη δουλειά μου, είναι το πώς θα εμπνεύσω τους μαθητές όχι απλά να διαβάσουν, να ασχοληθούν, αλλά να αγαπήσουν το διάβασμα, τη γνώση. Έχω την τύχη να διδάσκω τα φιλολογικά μαθήματα που το καθένα ξεχωριστά θα βοηθήσει τους νέους να βελτιώσουν τον χαρακτήρα τους. Είναι μεγάλη πρόκληση για μένα, μετά το τέλος των εξετάσεων, οι μαθητές να έχουν συνειδητοποιήσει τα τεράστια οφέλη της διδασκαλίας του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα στη καθημερινή τους ζωή. Αποτελεί μείζον θέμα μέσα από την έκθεση να μάθουν να δομούν το λόγο τους. Είναι κάτι που θα τους χρειαστεί σε καθημερινή βάση. Εξίσου σημαντική θεωρώ την ιστορική γνώση, καθώς θα τους παράσχει με λογική τη δυνατότητα να αντιληφθούν την δομή της σύγχρονης εποχής, που στηρίζεται, φυσικά, στο παρελθόν. Πέρα λοιπόν από την επιτυχία στις πανελλήνιες εξετάσεις, θεωρώ ως ηθική επιβράβευση την κατάκτηση αυτών των γνώσεων από τους μαθητές μου.

Ποιο είναι το σωστό κατά τη γνώμη σας: το εκπαιδευτικό σύστημα να μορφώνει ή να εκπαιδεύει;

Φρονώ ότι έχω απαντήσει ήδη σε μεγάλο μέρος σε αυτήν την ερώτηση. Θα ήθελα όμως να διευκρινίσω σε αυτό το σημείο ότι πέρα από τον βασικό ανθρωπιστικό άξονα που είναι ανάγκη να έχει το εκπαιδευτικό σύστημα, αναμφισβήτητα χρειάζεται να παρέχει και γενικές- βασικές γνώσεις. Η γλώσσα, τα μαθηματικά, η ιστορία, η φυσική, η χημεία, η πληροφορική είναι μερικά από τα βασικά μαθήματα που θα εφοδιάσουν τους μαθητές με χρήσιμες γνώσεις για τη ζωή. Επιπλέον θα αποτελέσουν εφαλτήριο για την είσοδό τους σε πανεπιστήμιο της επιλογής τους. 

Το φροντιστήριό σας είναι αρκετά επιτυχημένο στον τομέα του. Τι πιστεύετε ότι έβαλε τις βάσεις για να επιτύχετε;

Ευχαριστώ κατ’ αρχάς για τα καλά σου λόγια. Βέβαια το ερώτημα σου θα το χαρακτήριζα λίγο άβολο, καθώς καλούμαι να «παινέψω» τον εαυτό μου, κάτι που η αλήθεια είναι ότι δεν το συνηθίζω. Εν πάση περιπτώσει, η επιτυχία ενός φροντιστηρίου σχετίζεται με τρεις άξονες: τον επαγγελματικό (οργάνωση, διδακτική), τον ηθικό (σχέσεις με παιδιά και γονείς)  και αυτόν της συνεργασίας καθηγητών. Θα σου απαντήσω σε σχέση με τον πρώτο και τον τρίτο άξονα. Για τον ηθικό άξονα κατάλληλοι να απαντήσουν είναι οι εν γένει συνεργαζόμενοι μαζί μου. Στον επαγγελματικό τομέα λοιπόν, έχουμε οργανώσει έτσι το ωρολόγιο πρόγραμμα, ώστε αφενός μεν να μην επιβαρύνουμε τους μαθητές με ατελείωτες ώρες μαθημάτων, αφετέρου δε να περαιώνουμε έγκαιρα την ύλη προκειμένου να παραδώσουμε αρκετές επαναλήψεις. Η διδασκαλία μας πραγματοποιείται με σύγχρονες μεθόδους π.χ διαδραστικούς πίνακες και προβολές μέσω προτζέκτορα, που διευκολύνει τους μαθητές στην άμεση κατανόηση των παραδόσεων. Σημαντικό ρόλο κατέχει το γεγονός ότι το φροντιστήριο μας διαθέτει τις δικές του εκδόσεις βιβλίων, κάτι που αποδεικνύει πώς όλοι οι συνάδελφοι όπως και εγώ, έχουμε κοπιάσει αρκετά για να παρουσιάσουμε στον μαθητή/μαθήτρια οργανωμένη την διδακτέα ύλη. Επίσης η πληθώρα των διαγωνισμάτων έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην αντίληψη από πλευράς μαθητού/μαθήτριας της προόδου του. Σε σχέση με τον τρίτο άξονα, αυτόν της συνεργασίας μας με τους καθηγητές θεωρώ ότι αποτελούμε μια πολύ δεμένη ομάδα. Βασική μας αρχή είναι να αντιμετωπίζουμε τους καθηγητές μας όχι σαν υπαλλήλους, αλλά σαν ισάξιους συναδέλφους που συνδράμουν στην επιτυχία. Η άρτια κατάρτισή τους, η απαράμιλλη συνεργατικότητα τους με την διεύθυνση και τους μαθητές, είναι ελάχιστα και το τονίζω, από τα στοιχεία που τους χαρακτηρίζουν. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργάζεσαι με ανθρώπους με κατανόηση, υπευθυνότητα, οργάνωση και συνάμα διδακτική ικανότητα στη μετάδοση της γνώσης. Τώρα, αν μέσα σε όλο αυτό προσθέσεις και την ευχάριστη διάθεσή τους στο μάθημα, συνειδητοποιείς πώς έρχεται η επιτυχία.   

Πώς είναι να έχει κάποιος μια επιχείρηση σαν τη δική σας σε περίοδο κρίσης; Ποιο είναι το βασικό εμπόδιο που αντιμετωπίζετε;

Όντως η εποχή που διανύουμε είναι πολύ δύσκολη. Δεν θα αναφερθώ στο οικονομικό κέρδος της επιχείρησης, αν είναι μεγάλο ή μικρό. Εξάλλου η έννοια πολλά ή λίγα χρήματα είναι κάτι σχετικό. Η αντικειμενική δυσκολία όμως εντοπίζεται σε δύο σημεία. Πρώτον της αδυναμίας πολλών οικογενειών να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις και δεύτερον τις οικονομικές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η επιχείρηση απέναντι σε όλους τους σχετιζόμενους μαζί της, εννοώντας καθηγητές, λογιστές, ενοίκιο και φυσικά κράτος. Σε αυτό το σημείο θέλω να υπογραμμίσω πώς η οικονομική διαχείριση παίζει τεράστιο ρόλο. Καθείς επιχειρηματίας οφείλει προτού επιχειρήσει να αναλογιστεί με ακρίβεια τα έσοδα και έξοδα. Πριν το οτιδήποτε, πρέπει να έχει εξασφαλίσει τα μηνιαία έξοδα του και έπειτα να σκεφτεί αν τον συμφέρει να διατηρήσει την επιχείρηση του. Είναι μεγάλο λάθος να «ανοίξεις» ένα φροντιστήριο και την κρίση της κοινωνίας να την μεταφέρεις στην επιχείρηση σου, αδιαφορώντας για τις απολαβές, τα δεδουλευμένα δηλαδή των συνεργατών σου. Εφόσον οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους, τότε πρέπει να έχεις ενημερωμένους όλους τους άμεσα εμπλεκομένους μαζί σου, για τα οικονομικά. Να κάνεις δηλαδή ένα deal «όλοι κερδισμένοι ή όλοι χαμένοι». Αν σε αυτό συμφωνήσουν οι συνεργάτες σου, τότε συνεχίζεις. Αν όχι σταματάς. Είναι ανήθικο να ζεις εις βάρος των άλλων που σου παρέχουν υπηρεσίες. Εμείς μεταφέροντας την όποια οικονομική ζημία σε βάρος του προσωπικού μας κέρδους, αφήνουμε ανενόχλητους τους συνεργάτες μας. Και η αλήθεια είναι ότι έχει πετύχει. Όχι μόνο λειτουργούμε αντιμετωπίζοντας τις οικονομικές δυσκολίες των οικογενειών με κατανόηση, αλλά έχοντας αρωγούς σε αυτό και τους συνεργάτες μας, καταφέρνουμε από κοινού να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα, κάτι που τελικά μας δένει ακόμα πιο πολύ. 

Πλησιάζουν οι πανελλήνιες και είμαι σίγουρος ότι έχετε και εσείς μαθητές αγχωμένους. Τι μήνυμα θέλετε να στείλετε σε αυτούς;

Δεν θέλω να σου απαντήσω τετριμμένα του στυλ ότι οι πανελλήνιες δεν είναι το τέλος του κόσμου ή ότι η ζωή συνεχίζεται, τα οποία και φυσικά έχουν βάση. Θα σου πω αυτό που τους λέω όλη τη χρονιά και κάθε χρονιά. «Μέχρι να δώσετε παιδιά να θυμάστε σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ». Και μόλις βγουν τα αποτελέσματα «μπράβο σε όσους πέρασαν, αλλά σε όσους λανθασμένα θεωρούν ότι απέτυχαν το νου σας δεν πειράζει που δεν σου ΄ρθε η ζαριά, τζογάρισες στο όνειρο και είσαι έτοιμος για όλα, το λέει και ένα τραγούδι που μας μάθαιναν παλιά ο χαμένος τα παίρνει όλα...».   

Συνέντευξη: Παναγιώτης Μαλτέζος, Σπουδαστής Δημοσιογραφίας ΙΙΕΚ ΔΕΛΤΑ Ιωαννίνων