Η πόλη του... ονείρου

Η Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2012 μοιάζει στα μάτια ενός Αθηναίου εξωγήινη. Δεν είναι μόνο το καταπράσινο δάσος που την περιβάλλει ούτε οι οικολογικές μετακινήσεις και η ανακύκλωση, που είναι δεδομένες. Είναι η σύμπραξη κατοίκων και δημοτικής Αρχής ώστε να αποτελεί η πόλη τους πρότυπο αξιοπρεπούς και αειφόρας διαβίωσης, με απόλυτο σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Σε κάθε κάτοικο της Βιτόρια Γκαστέιθ αντιστοιχούν 42,12 τ.μ. πρασίνου, όταν η Αθήνα των 2-2,5 τ.μ. ελπίζει κάποτε να φθάσει το όριο των 10 τ.μ. ανά κάτοικο (ελάχιστο απαιτούμενο όριο επιβίωσης, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος). Σε αυτή την πόλη, όπου το 73% των κτιρίων διαθέτει ηλιακούς συλλέκτες και οι κάτοικοι κυκλοφορούν με ποδήλατο, πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν, ώστε να δημιουργήσουν την «πόλη του μέλλοντος». Η Βιτόρια Γκαστέιθ είναι η πρωτεύουσα της αυτόνομης Χώρας των Βάσκων στην Ισπανία κι έχει έκταση περίπου 280 km2.

Αρκεί να δεις τον χάρτη της Βιτόρια Γκαστέιθ, η οποία ανακηρύχθηκε Πράσινη Πρωτεύουσα 2012, για να πειστείς ότι επάξια κατέλαβε τον τίτλο. Γύρω από το κέντρο της πόλης έχει διαμορφωθεί μια σημαντική ζώνη πρασίνου, έτσι ώστε οι 240.000 κάτοικοι που ζουν εκεί να χαίρονται τη φύση σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων από το σπίτι τους. Η «πράσινη ζώνη», όπως την ονομάζουν, καταλήγει σ’ έναν τρίτο κύκλο που κυριαρχείται από δάση και βουνά. Αυτή, όμως, είναι μόνο η πρώτη εικόνα, η επιφανειακή. Η ίδια η πόλη, στο αστικό της κέντρο, αποτελεί πρότυπο πράσινης ανάπτυξης.

Το ποσοστό των πράσινων δημόσιων χώρων είναι υψηλό, όμως έχουν ληφθεί και πολυάριθμα μέτρα για την αύξηση της βιοποικιλότητας της περιοχής, αλλά και της εύρυθμης κι απόλυτα οικολογικής λειτουργίας της καθημερινότητας. Η πανίδα και η χλωρίδα της περιοχής παρακολουθούνται στενά κι έχουν θεσπιστεί μέτρα ακόμα και για τη φωτορρύπανση. «Είμαστε όλοι "πράσινοι" στη Βιτόρια Γκαστέιθ», λέει ο δήμαρχος της πόλης Javier Maroto Aranzábal. Αυτό το βραβείο αποτελεί ζήτημα υπερηφάνειας και ικανοποίησης για όλους τους κατοίκους και έχουν και οι ίδιοι δεσμευτεί σε αυτό».

Οι λέξεις «πολιτική συναίνεση» αποτέλεσαν για τη Βιτόρια το κλειδί της επιτυχίας. Οι πολιτικές δυνάμεις της πόλης, από όποια πολιτική παράταξη και αν προέρχονται, συνεργάζονται, όσο αδιανόητο κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο σ’ εμάς. Η αντιπολίτευση λειτουργεί ως συμπολίτευση, επαινώντας ακόμα και μη δημοφιλή μέτρα, όπως ο τριπλασιασμός της τιμής των σημείων στάθμευσης. Ταυτόχρονα, όμως, η αναβάθμιση των μέσων μαζικής μεταφοράς αύξησε τη χρήση τους κατά 42%. «Χρειάστηκαν περισσότερες από τρεις δεκαετίες για να τα καταφέρουμε όλα αυτά και να μπορούμε πλέον να δεσμευόμαστε για την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης», λέει ο δήμαρχος, ο οποίος τελικά δρέπει τις δάφνες τις επιτυχίας.

Σχεδιασμός και πρόγραμμα

Παρά τις επιτυχίες, η ηγεσία της πόλης δεν επαναπαύεται. Στόχος, η δημιουργία της «πόλης του μέλλοντος». «Το φιλόδοξο πρόγραμμά μας βασίζεται σε 20 συγκεκριμένες δράσεις και 10 μεγάλα στρατηγικά σχέδια», εξηγεί στη Real planet o Javier Maroto Aranzábal. «Αυτά τα 10 σχέδια περιλαμβάνουν: Προστασία και αποκατάσταση των φυσικών πόρων, πρόληψη των πλημμυρών, νέα εσωτερική πράσινη ζώνη, βιώσιμη κινητικότητα και στους δημόσιους χώρους, βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων, βελτίωση της αστικής ρύπανσης, καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, βελτίωση του κύκλου του νερού, οικοδόμηση ενός πολιτισμού αειφορίας στην κοινωνία και στις επιχειρήσεις και αστική αποκατάσταση. Η πόλη μας θα χρησιμεύσει ως πρότυπο για τις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, δεδομένου ότι το 80% των Ευρωπαίων πολιτών ζουν σε πόλεις του μεγέθους της Βιτόρια Γκαστέιθ».

«Η μεγαλύτερη δυσκολία για μας είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία: η θέση της Βιτόρια Γκαστέιθ στον χάρτη», ομολογεί ο Javier Maroto Aranzábal και εξηγεί: «Φιλοδοξούμε να καταστήσουμε την πόλη μας τόπο προορισμού για εκδηλώσεις, εμπορικές συναλλαγές, ανάπτυξη ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και τουρισμού από όλο τον κόσμο». Παρ’ όλ’ αυτά, η κρίση χτύπησε και την πόρτα της Βιτόρια. Το 2012 ο δημοτικός προϋπολογισμός της μειώθηκε κατά 49,6 εκατομμύρια ευρώ, λόγω της μείωσης των εσόδων. «Θα πρέπει να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα», λέει ο δήμαρχος. «Πήραμε δύσκολες αποφάσεις και προχωρήσαμε σε περικοπές σε υπηρεσίες και δραστηριότητες που δεν ήταν σε προτεραιότητα. Από την άλλη πλευρά, αδράξαμε την ευκαιρία που παρέχει το Ευρωπαϊκό Βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης».