Νέο όπλο κατά του Εγκέλαδου

Ενα νέο δρόμο στον τομέα της πρόγνωσης σεισμικών γεγονότων ανοίγει το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών.Ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού, δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος, αποφάσισε με την ομάδα του να τοποθετήσει μαγνητόμετρο και στη Σαντορίνη, εξαιτίας της αυξημένης ηφαιστειακής δραστηριότητας. Υιοθετώντας μία πολλά υποσχόμενη μέθοδο έρευνας, ο φορέας έχει τοποθετήσει σε δύο περιοχές της Ελλάδας μαγνητόμετρα, τα οποία ανιχνεύοντας τις μεταβολές του μαγνητικού πεδίου της γης δίνουν σήμα για επικείμενο σεισμό.

Η έρευνα λειτουργεί σε συνδυασμό με το σεισμογραφικό δίκτυο και προς το παρόν εξελίσσεται σε επιλεγμένες περιοχές. Εφόσον ευοδωθεί, αναμένεται πύκνωση του δικτύου των μαγνητομέτρων σε ολόκληρη τη χώρα.

Την ευθύνη για την παρακολούθηση της προσπάθειας έχει ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ο οποίος περιγράφει στο «Εθνος» τον τρόπο με τον οποίο τα μαγνητόμετρα αξιολογούν τον κίνδυνο εκδήλωσης σεισμικής δόνησης.

«Η προσπάθεια ξεκίνησε πριν από ένα χρόνο με την εγκατάσταση τεσσάρων σύγχρονων μαγνητομέτρων στην περιοχή του κεντρικού και ανατολικού Κορινθιακού Κόλπου», εξηγεί. «Εκεί αφενός έγινε ο γνωστός μεγάλος σεισμός των Αλκυονίδων το 1981, με μέγεθος 6,8 Ρίχτερ, αλλά και ιστορικοί σεισμοί όπως αυτός του 1402. Πρόσφατα εγκαταστήσαμε άλλα δύο μαγνητόμετρα με σκοπό το δίκτυο των έξι οργάνων να μας βοηθήσει στην έρευνα για ανίχνευση πρόδρομων μαγνητικών μεταβολών, οι οποίες σε συνδυασμό με την παρακολούθηση της σεισμικότητας θα μπορούσε να συμβάλει στην πιο αξιόπιστη αξιολόγηση της σεισμικής δράσης που παίρνει διάφορες μορφές: Συνήθης σεισμικότητα, προσεισμοί, κύριος σεισμός, μετασεισμοί».

Το δεύτερο σημείο στο οποίο τοποθετήθηκαν μαγνητόμετρα ήταν η Σαντορίνη λόγω της έξαρσης που εμφάνισε κατά το πρόσφατο χρονικό διάστημα η δραστηριότητα του ηφαιστείου.

Πολυετείς έρευνες έχουν, άλλωστε, αποδείξει ότι πριν από ισχυρούς σεισμούς και ηφαιστειογενείς εκρήξεις, το μαγνητικό πεδίο της Γης συχνά παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές. Αυτό μπορεί να συμβεί σε χρονικό διάστημα μερικών ημερών έως λίγων εβδομάδων πριν από τον σεισμό ή την έκρηξη.«Η πρόγνωση σεισμών, η οποία επανήλθε πρόσφατα στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο μετά την καταδίκη των επτά επιστημόνων στην Ιταλία, παραμένει ακόμη πολύ δύσκολη.

Ομως πρέπει να εντατικοποιήσουμε την προσπάθεια για αξιολόγηση της εξελισσόμενης σεισμικής δράσης, αυτό είναι απολύτως εφικτό και ρεαλιστικό», σημειώνει ο κ. Παπαδόπουλος. «Πρέπει να το επιδιώξουμε, κάτι που ήδη στην Ελλάδα το κάνουμε τα τελευταία χρόνια με τον αλγόριθμο FORMA, ο οποίος αξιολογεί τα πρόδρομα φαινόμενα. Τώρα κάνουμε ένα βήμα ακόμη με την παράλληλη παρακολούθηση των μεταβολών του μαγνητικού πεδίου αρχίζοντας από ορισμένες επιλεγμένες περιοχές».

Ενδεικτικό της διεθνούς αναγνώρισης που έχει η επιστημονική έρευνα που συντελείται στην Ελλάδα στον τομέα της σεισμολογίας είναι το γεγονός ότι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο δεν κατέβαλε το αντίτιμο για τα νέα όργανα, αλλά τα προμηθεύτηκε δωρεάν από τον αμερικανικό οίκο Quakefinder που δραστηριοποιείται στην Καλιφόρνια.

Παρακολουθείται η εξέλιξη του φαινομένου

Στο μικροσκόπιο το ηφαίστειο της Σαντορίνης

Οι ενδείξεις εσωτερικής «ανησυχίας» που εντοπίστηκαν από το 2011 στο ηφαίστειο της Σαντορίνης οδήγησαν την ερευνητική ομάδα στην απόφαση να τοποθετήσει μαγνητόμετρα και στο νησί. Με τον τρόπο αυτό παρακολουθείται ολοκληρωμένα η εξέλιξη του φαινομένου, το οποίο, όπως εξηγούν οι επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί επισταμένα με το θέμα, βρίσκεται σε υποχώρηση.

«Ο περιορισμός των φαινομένων έχει ξεκινήσει εδώ και μήνες» εξηγεί ο κ. Δημήτρης Παραδείσης, καθηγητής στη Σχολή Αγρονόμων Τοπογράφων του ΕΜΠ. «Η παραμόρφωση του φλοιού της γης που είχε παρατηρηθεί έχει υποχωρήσει.

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν θα επανέλθει τελείως, όμως η διέγερση έχει σταματήσει» συνεχίζει. «Παρόμοιο σκηνικό έχουμε ξαναζήσει με το ηφαίστειο της Νισύρου, το οποίο παρουσίασε μια έξαρση και στη συνέχεια ηρέμησε. Παρ' όλα αυτά, εξακολουθούμε να εξετάζουμε το φαινόμενο με σεισμικά και γεωδαιτικά δίκτυα που έχουμε στην περιοχή. Το νησί ακολουθεί την τεκτονική κίνηση που έχει υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν έχει πλέον την εξτρά αντίδραση που παρουσίαζε λόγω των σεισμικών δονήσεων. Συνάδελφοι επιστήμονες με ψηφιακή κάμερα και άλλα όργανα παρακολουθούν τις αλλαγές, την παραμόρφωση του εδάφους, τη χημική σύσταση του νερού» προσθέτει.

Υπενθυμίζεται ότι η ενεργοποίηση του ηφαιστείου είχε ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 2011 και έναν χρόνο είχε βρεθεί στην κορύφωσή του.